DÖNGÜSEL EKONOMİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK POLİTİKALARI: TEORİDEN PRATİĞE

Özet

Doğrusal ekonomi modelinin izlediği “al-yap-at” yaklaşımının sosyal, çevresel ve ekonomik alanlarda yarattığı tahribat, yeni bir üretim ve tüketim paradigmasının benimsenmesi gerekliliğini ortaya koymuştur. Geçmişte, doğal kaynakların sınırlılığını dikkate almadan, sadece kâr ve büyüme odaklı atılan adımlar, bugün karşı karşıya kaldığımız geri dönüşü olmayan olumsuz sonuçlara yol açmıştır. Buna karşılık, gelecek nesillerin kaynaklarını daha fazla düşünerek hareket etmeyi amaçlayan ülkeler döngüsel ekonomi modeli, sürdürülebilir üretim, sürdürülebilir tüketim, sürdürülebilir kalkınma ve sıfır atıkla yaşam gibi yeni stratejik yaklaşımları benimsemişlerdir. Bu kavramlar, söz konusu dönüşümün bir parçası olarak sıklıkla ele alınmaktadır.

Bu yaklaşımlar doğrultusunda, dünyada yükselen trendlerden ikisi olan döngüsel ekonomi ve sürdürülebilirlik kavramları, 20. yüzyılın son çeyreğinden bu yana hem ulusal hem de uluslararası düzeyde tartışılmakta olup, 21. yüzyılın başından itibaren teorik ve pratik olarak daha fazla odak noktası haline gelmiştir. Doğrusal ekonomiden döngüsel ekonomiye geçiş, geleneksel ekonomik, sosyal ve çevresel paradigmadan yeni bir paradigmaya geçişi temsil etmektedir. Bu geçiş, artan verimlilik, atıkların azaltılması, ikame kaynakların ortaya çıkması ve yeni istihdam alanları gibi fırsatlar sunarken, yüksek maliyetler, ülkeler arası eşitsizlikler ve toplumsal farkındalık yaratma sürecinin uzun olması gibi zorlukları da beraberinde getirmektedir.

Bu makalede, sürdürülebilirliğin sağlanması için geleneksel doğrusal ekonomiye alternatif olan döngüsel ekonomi modelinin teorik temelleri ve Avrupa Birliği tarafından imzalanan küresel eylem planları incelenerek, döngüsel ekonomi uygulamalarından biri olan tekstil sektörü ele alınmaktadır.