Müzik- Azerbaycan- Müzikoloji- Gazetecilik- Müzik Eleştirisi
Özet
"Müzik Eleştirisi", müzikolojinin en önemli dallarından biridir. Düzgün seviyesi, müziğin sağlıklı gelişmesine yol açır. Dünyanın dört bir yanındaki bilim adamları, müzik eleştirisinin eski Yunanistan'da Pisagor ve Aristoteles taraftarları arasındaki tartışmaya dayandığını söylüyor. Bunu hesaba katarsak Azerbaycan'da müzik eleştirisinin temelinin de çeşitli polemik ve müzik toplantılarıyla başladığını söyleyebiliriz. Azerbaycan'ın pek çok alanda olduğu gibi Doğu'da başta müzik olmak üzere kültür alanında da birçok ilki gerçekleştirdiği biliniyor. 13. yüzyılda yaşamış ve çalışmış olan büyük âlim, müzikolog Safiyaddin Urmavi, eserlerinde ses hakkındaki görüşlerini, diğer âlimlerin fikirlerine karşı olan görüşlerini ve bu konudaki ayrıntılı açıklamalarını dile getirdi. Fransız bilim adamı Carra de Vou Urmavi'nin "Onur" adlı eseri, tartışmanın ve ihtilafın doğasını vurgulayarak 1891'de Paris'teki "Asya" dergisinde yayınlandı. XI-XV. Yüzyıllarda yaşayan ve yaratan bilim adamı Abdülgadir Maragai, incelemelerinde seleflerinin eserlerinden de yararlanarak onlara karşı tavrını dile getirmiştir. Örneğin yazarın incelemesinde "Şarhul kitabul-advar" Urmavi'nin ünlü eseri "Kitabul-advar" üzerine bir yorumdur. Bilim adamının incelemelerinde değindiği konulardan biri de müzisyenlerin toplantılarda nasıl davranması gerektiğinin kuralları ve katılımcıların özelliklerine göre repertuar seçimidir. Ayrca belirtmek isteriz ki, Urmavi "Kabisname" eserinde de müzisyenlerin toplantılardaki davranış kuralları hakkında yazmıştır. Bu yazıda, yazarların o dönemin meclislerindeki müzisyenlerin davranışlarını eleştirdiklerini ve buna karşı yazılı tutumlarını ifade ettiklerini görüyoruz. Maragai'nin Beyyet-ül-Ruh adlı eseri (Ruhun Sevinci veya Ruhu Memnun Eden Kişi) özellikle o dönemin en bilimsel eserleri arasında önemlidir. Bu tez bir önsöz, on bölüm ve bir sonuçtan oluşmaktadır. Bu çalışmanın 10. Bölümü, bir bilim adamının davranışları, bu bilimin bireysel ve genel çalışması ve ustalığı hakkındadır. Bu nedenle yazar, bu eserinde müzisyenlere çeşitli toplantılarda "davranışları ve ahlakları" hakkında 12 parça tavsiye vermiştir. Azerbaycan bilimine, kültürüne ve edebiyatına 19. yüzyılın önde gelen ansiklopedisi olarak giren bir diğer önemli Azerbaycanlı bilgin Mir Mohsun Navvab'dır. Azerbaycan müzik eleştirisinin başlangıcı, ülkemizde gazeteciliğin ortaya çıkmasıyla ilişkilendirilse de, diğer ülkelerde olduğu gibi tartışmanın da kökeni olduğunu not ediyoruz.
