İSLAM ÇALIŞMA AHLAKININ YABANCILAŞMAYA ETKİSİ

Özet

Bir toplumsal olgu olarak “din”in özelde ise “İslam”ın sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasi
yaşamdaki rolü ve etkileri açıktır. Bir “din” olarak “İslam”ın çalışma yaşamındaki etkilerinin
gerek demografik gerekse sektörler itibariyle farklı yansımaları olmaktadır. Bu yönüyle, İslam
çalışma ahlakı, temelini “Kuran ve Sünnet”ten almaktadır ve bu yönüyle, hem mal ve hizmet üretmeyi hedefleyen ve yönlendiren piyasa işleyişine, hem de bireyin iç kontrolünü
sağlamaya hizmet etmesi açısından son derece önemli fonksiyonlar görmektedir.
Diğer taraftan, “yabancılaşma” ise, kişinin kendi benliğinden, çevresinden ve sosyal
yaşamdan uzaklaşarak bu olguların-kavramların etkisi altına girmek olarak tanımlanabilir.
“Scaling an Islamic work ethic” adlı çalışmasıyla, Ali (1988) ve “Examining the Link
Between Islamic Work Ethic and Innovation Capability”adlı çalışmasıyla Naresh Kumar ve
Raduan Che Rose (2010) ve Blauner’s (1964) “Alienation and freedom: The factory worker
and his industry” İslami çalışma ahlakı ve yabancılaşma ilişkisine ilişkin literatüre katkı
sağlayan çalışmalardır. Bu çalışmada, M.E. B bünyesinde faaliyet gösteren bu öğretmenlere
yönelik olarak söz konusu iki değişken arasındaki ilişki ve ilişkinin boyutunun araştırılması
hedeflenmektedir. Bu bağlamda, çalışmanın temel amacı, öğretmenler temelinde, ilişki ve
etkiler bakımından İslam çalışma ahlakının yabancılaşma ile ilişkisini ele alıp, öğretmenlerin
çalıştıkları kurumda “İslami çalışma ahlakı ve yabancılaşma” davranışında bulunma algılarını,
yapılan araştırma bulgularıyla ortaya koymaktır. Araştırmada, birincil veri toplama
yöntemlerinden yüz yüze görüşme yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. İslam çalışma ahlakı ölçeği
için, A. Ali (1988) tarafından geliştirilen İslam çalışma ahlakı ölçeği kullanılmıştır.
Yabancılaşma ölçeği olarak ise Blauner’s (1964) tarafından uyarlanan ve Ölçer (2005) ile
Abay (2004) tarafından kullanılan yabancılaşma ölçeği kullanılmıştır. Araştırma verileri,
Kırıkkale ve Sivas illerinde çalışmakta olan M.E. B’na bağlı okullarda çalışmakta olan
öğretmenlerden elde edilmiştir.