Pazar ve Kalite Oryantasyonu İle Firma Performansı Arasındaki İlişkide Örgütsel Öğrenme Yeteneğinin Ara Değişken Rolü

Özet

Sağlık sektöründe son yıllarda özel yatırımların hızla artması ile oluşan rekabet ortamında özel hastanelerde performanslarını arttırmak için değişen paradigmalar paralelinde bazı stratejik yönelimlere odaklanmaktadırlar. Bu kapsamda bir hizmet kuruluşu olarak işletme stratejilerini kalite ve pazar odaklı olarak geliştirme yönündeki çabalarının hızla artmakta olduğu gözlemlenmektedir.
Dolayısıyla pazar oryantasyonunu geliştirmede örgütsel öğrenme yeteneği örgütlerin çevre ve pazar değişikliklerini öngörerek örgüt süreçlerinin riskinin düşürülmesine ve örgütün geliştirilmesine önemli katkıda bulunmaktadır. Yam ve arkadaşları (2005) örgütlerin faaliyetlerinin daha fazla pazar ve kalite odaklı olmasını kapsayan mevcut süreçleri yeniden yapılandırarak ve yeni programlar icat ederek değiştirmelerini önermiştir. Diğer taraftan örgütsel öğrenme yeteneği bulunan işletmelerin dış çevre ile açık etkileşim içinde olan, deneyimleri değerlendiren, yönetimsel bağlılık sağlayan, katılımcı bir politika izleyen, liderleri örgüte bağlı ve personeli güçlendiren bir tutum içinde, amaç ve misyonu açık, bilgi aktarımını tam ve zamanında yaparak firma performanslarını artırdığı çeşitli araştırmalarla tespit edilmiştir (örn. Chiva et al., 2007; Jerez-Gomez et al., 2005; Leonard-Barton, 1992). Bu gibi bulgular pazar ve kalite odaklı işletme stratejilerinin örgütsel öğrenme
bağlamında yeniden yapılandırıldığı takdirde işletme performansını daha da artacağı yönünde değerlendirilebilir. Bu varsayımlarımız doğrultusunda İstanbul ilinde yataklı hizmet veren 181 özel hastaneden 95 hastanede elde edilen 148 anketten oluşan bir veri tabanı oluşturulmuştur. Teorik çerçeve kapsamında dile getirilen hipotezler SPSS 19 programı kullanılarak korelasyon ve regresyon analizleri ile test edilmiştir. Analiz sonuçları pazar oryantasyon boyutlarından Rakip Odaklılık ve Departmanlar Arası Koordinasyon boyutlarının Firma Performansını pozitif yönde etkilediği ve Müşteri Odaklılık boyutunun Firma Performansını etkilemediğini göstermiştir. Öğrenme yeteneğinin Firma Performansı alt boyutlarını pozitif yönde etkilediği görülmüştür. Örgütsel Öğrenme Yeteneğinin Rakip Odaklılık-Nitel Performans ve Müşteri Odaklılık-Nitel Performans ilişkisi üzerinde tam ara değişken etkisi, Örgütsel öğrenme yeteneğinin Kalite Oryantasyonu –Nicel Performans ve Müşteri Odaklılık- Nicel Performans ilişkisi üzerinde tam ara değişken etkisi bulunmaktadır. Ayrıca Örgütsel öğrenme yeteneğinin Kalite Oryantasyonu - Nitel Performans ilişkisinde düşük düzeyde ara değişken etkisi bulunmaktadır. Teorik çerçevede yer alan faktörler arasındaki karşılıklı ve doğrusal ilişkileri ortaya koyarken, örgütsel öğrenme yeteneğinin bu ilişkiler dahilinde tam ve kısmi ara değişken etkisi yarattığını ortaya koymuştur.